Ağız Kokusu (Halitosis)

Birden fazla kişi günün herhangi bir saatinde yakın temasa gerek kalmadan karşısındaki kişinin ağzında koku hissediyorsa ve bu durum birkaç aydır devam ediyorsa o kişinin bir ağız kokusu- halitosis problemi var demektir.

Ağız kokusunun sebebi, anaerobik bakterilerin kendilerine uygun aminoasit üretmek için tükürük ve gıda proteinlerini yıkmaları ve sonuçta hidrojen sülfit ve metanetinol içeren uçucu sülfür bileşikleri açığa çıkarmalarıdır. Ağız kokusuna yol açan başlıca uçucu sülfür bileşikleri; hidrojen sülfit (H2S), metil merkaptan (CH3S4) ve dimetil sülfit’tir (C2H6S). Bu bileşikler; sistein ve metionin gibi aminoasitlerin parçalanması sonucu ortama salınırlar.

Hidrojen sülfür ve metil merkaptan mukozaya penetre olur ve mukozayı bazı iyonlar ve moleküller için daha geçirgen hale getirir. Hidrojen sülfür ve metil merkaptan hücre yapısı, kolajen bütünlüğü, hücre metabolizması ve DNA sentezine zarar verir. Çalışmalar, H2S oranları artmış olan dokularda kollajen miktarının %70 daha düşük gösterilmiştir.

Ağız Kokusu (Halitosis) Sebepleri

Ağız kokusu sadece ağız ile değerlendirilmemelidir. Ağız kokusu bedende immün ve metabolik sistemde bir kriz olduğunu gösterir.

Ağız içi sebepler
Solunum yolundan kaynaklanan sebepler
Sistemik enfeksiyonlar ve hastalıklar
Fizyolojik sebepler
GIS sebepleri
laçlar
Yiyecek ve içecekler
Metabolik nedenler

Ağız Kaynaklı Sebepler

Periodontal hastalıklar, mukozal hastalıklar ve enfeksiyonlar, oral kanserler
Orofaringeal anomaliler (yarık damak)
Protez ve implantlarla ilgili sorunlar, diş çürükleri, diş taşları, diş eti hastalıkları
Ağız kuruluğu
Dil üzerinde plak birikimi
Tonsil hastalıkları

Fizyolojik sebepler

Tükürük azlığı
Dehidratasyon
Vitamin yetersizliği (Vit. A- Vit.B12 vitamini)
Açlık
Sabah ağız kokusu
Demir, çinko eksikliği

Solunum Yolu Kaynaklı Sebepler

Sinuzit
Kronik nazal havayolu tıkanmaları
Kronik tonsillitis
Boğaz infeksiyonları
Üst solunum yolu ile ilgili tümörler
Solunum yolunda yabancı cisim
Solunum yolu tümörleri
Bronşektazi

Gastrointestinal Sebepler

Malabsorbsiyon sendromları
Pilor stenozu ve/veya duodenal obstruksiyonlar
Hepatik yetmezlik (fetör hepatikus)
Helikobakter pilori
Faringoözofageal divertiküller
Gastroözofageal reflü hastalığı
Akalazya
Hiatus hernisi
GIS kanaması
Parazitoz

Metabolik Nedenler

Diyabetik koma
Üremik koma ve böbrek yetmezliği
Karaciğer yetmezliği ve fötor hepatikus
Trimetilaminüri
Hipermetioninemi
Sistinosisbolik nedenler

Yiyecek ve İçecekler

Tükürük pH’ı, ağız kokusu oluşumunu etkileyen en önemli faktördür. Asidik pH kokuyu oluşumunu azaltırken, nötral veya alkali ortam arttırır. Fermente olabilen karbonhidratlar ortamın asidik değişime uğramasını sağlar.
Ph’ı etkileyen ikinci büyük faktör azotlu bileşenlerdir. Azotlu bileşenler ortamın alkali olmasına yol açar. Protein ve peptidlerden kaynaklanan aminoasitler, serbest halde bulunan aminoasitler ve üre en önemli azotlu bileşenlerdendir.
Ağız kokusunun oluşmaması için ideal pH 6,5 olması gerekirken bu pH’da da koku oluşabilmektedir. Bunun nedeni, tükürükte serbest olan glikoz ve karbonhidratların glikoproteinlerle ilişki halinde bulunarak, bu protein komponentlerinin artışını sağlaması ve ideal pH ortamında koku artısına neden olmasıdır. Yani tükürüğü asidik yapan glikoz ve karbonhidrat teorikte koku oluşmasına engelken, pratikte protein ve peptitlerden kaynaklanan alkaliliği ve ağız kokusunu arttırdığı görülmektedir.
Bir vejeteryan, çok fazla et yiyen bir kişiden daha az ağız kokusuna sahiptir. Çünkü sebzelerde protein maddelerin yıkım ürünleri çok azdır. Et genellikle yağ içerir ve gastrointestinal sistemde oluşan uçucu yağ asitleri kana absorbe edilip nefesle salgılanır.
Alkol, kahve, sigara, puro, süt ürünleri ağız kokusuna neden olur.
Hiç karbonhidrat almayanlarda ketosis nedeniyle meyve kokusu, çok fazla et tüketenlerde amonyak kokusu görülür.
A ve B12 vitamin ve çinko yetersizliği de ağız kokusu neden olabilir.

İlaçlar

Kemoterapötikler,
Antihistaminikler,
Antidepresanlar,
Antipsikotikler,
Antihipertansifler,
Antikolinerjikler,
Diüretikler
Narkotikler
İçeriğinde nitrat, kloral hidrat, iodin ve alkol bulunan ilaçlar, ağız kokusu ve tat alma bozukluklarına yol açabilirler.

Candidiasis

Candidal enfeksiyonlarda bozuk tatlı ve çürük meyve kokusu benzeri kokulara sebep olurlar.

Parazitler

Bazı parazit ve larvaları (Ascaris lymbricoides, Trichuris trichura) akciğerlerden geçerler ve enfeksiyona yol açarlar. Parazitozlar bağırsaktaki gaz miktarını artırırlar. A.B.D.’de yapılan bir çalışmada ağız kokusu olan çocuklarda paraziter enfestasyon oranı %19 olarak bulunmuştur.

Malinite

Vücudun herhangi bir yerindeki tümöral lezyonlarda ise nekrotik proçese bağlı olarak oluşan uçucu gazların soluk havası ile atılması sonucu, kötü ağız kokusu ortaya çıkar.

Psikolojik Sebepler

Gerçekte ağız kokusu olmadığı halde ağzının koktuğunu düşünen kişiler vardır. Aslında ağızda ölçülebilir hiçbir patolojik koku bulunmaz, tamamen psikolojiktir.